Ik was vorige week met een vriendin (ook haak- en breister) in gesprek over duurzame en ecologische garens en toen hadden we het over wol. Ik vertelde dat ik een garen aan het uitproberen was wat zich “100% organic wool” noemt. En zij vroeg mij, wat maakt wol nou eigenlijk biologisch dan? Is het dat niet altijd?? Uhm nou, goeie vraag! Het was weer tijd om mezelf wat meer te informeren. En zoals met de synthetische en katoenen garens neem ik jou weer lekker mee in mijn zoektocht. Dit keer over biologische wol.

Ik kijk naar de benaming van de wol, welke termen worden gebruikt en wat houdt dat eigenlijk in, een fabeltje over het scheren van schapen en een goed keurmerk om te weten dat je goede wol in handen hebt.

Oh, en als ik het in deze blog over wol heb, dan heb ik het over schapenwol 😉

Biologisch, organic, ecologisch?

Wol is een dierlijk product. Organic is simpelweg de Engelse benaming voor biologisch. Dus die twee zijn eigenlijk hetzelfde. Er kan echter wel degelijk verschil zitten in het leed wat achter wol zit. Zo is biologische of ecologische wol geproduceerd op een dier- en milieuvriendelijke manier. En meestal ook op een mensvriendelijke manier. 

Dus, als we het hebben over biologische wol hebben we het dus eigenlijk over de productie van de wol. De milieuvriendelijkheid van de keten die de wol behandeld van vacht naar garen. Van schapenboer tot het winden van het bolletje wol.

Het is daarom dus altijd goed om te kijken naar de oorsprong van je wol of garen. Wordt er alleen gesproken over biologisch, ecologisch, organic of diervriendelijk of wordt er ook een keurmerk genoemd? Welk keurmerk wordt er dan genoemd en waar wordt bij dat keurmerk naar gekeken?

Terug in de tijd

Voor ik verder ga met het benoemen van een goed keurmerk wil ik eerst wat geschiedenis vertellen over de schapen die veel gebruikt worden voor garens. Daarmee hoop ik ook een soort fabeltje de wereld uit helpen. Er gaat namelijk veel informatie over het internet dat het scheren van schapen slecht is, dodelijk is en dieronvriendelijk. Dat is een uitspraak die echt veel te kort door de bocht is.

Het is namelijk zo dat wij als mens het vee dat wij houden, waaronder natuurlijk schapen, inmiddels al honderden jaren aan het fokken zijn om juist die eigenschappen te houden die wij fijn vinden. Dus de schapen die gehouden worden in industrie voor wol moeten geschoren worden, want anders gaan zij er aan dood. 

Ze zijn namelijk zo gefokt dat de wol nooit stopt met groeien. Dat betekend dus dat als ze niet geschoren worden ze lichamelijke problemen krijgen en ziek kunnen worden door het gewicht en de verminderde mobiliteit als gevolg van de dikke vacht. 

Merino wol en schapen

Het merino schaap is zo’n schaap. Merinowol is heel populair om mee te haken en breien, omdat het lekker zacht is. Ik hou er zelf ook erg van. Het is geen kriebelwol! En dat het zo zacht is komt omdat het eeuwen lang gefokt is, net zo lang tot de mens er helemaal tevreden mee was.

In de 13e en 14e eeuw hebben Spaanse schaapherders hun lokale schapen gefokt met een Engels schaap. Het resultaat: het merino schaap. Sommige bronnen noemen dit schaap “een schaap dat niet eens kwalificeert als een freak van de natuur omdat moeder natuur nooit zo’n dier zou maken”. Ze zijn een evolutionaire nachtmerrie die door mensen gemaakt is.

Het is door heel veel fokken en kiezen van genetische eigenschappen dat we bij de huidige merino schapen uitgekomen zijn. En dat is een schaap dat zijn eigen vacht niet kan verliezen. Ze hebben geen rui en moeten dus geschoren worden want anders worden ze letterlijk onder hun eigen wol bedolven. Kijk maar eens naar het verhaal van Chris, een schaap dat verdwaald was en 5 jaar niet geschoren was. Het artikel waar de link naar toe gaat is Engelstalig, maar de foto’s bij het artikel zeggen genoeg denk ik…

Wol zoals de natuur het bedacht had

Zoals de natuur het bedacht had zou een schaap zijn vacht geleidelijk verliezen. Zoals je hond of kat ook doet als het in de rui is omdat het warmer weer wordt. Waardoor de vacht dus altijd de juiste dikte is. 

Maar omdat wij als mensen bedacht hebben dat we wol wel fijn vinden om zelf warm mee te blijven en zijn we daarop gaan fokken. En omdat elk schaap natuurlijk zoveel mogelijk wol moet opleveren is het vaak niet meer zoals de natuur het voor ogen had. Hierdoor is de uitspraak “schapen scheren is slecht” in mijn ogen veel te kort door de bocht. We hebben een probleem gecreëerd, laten we alsjeblieft niet doen alsof dat niet zo is.

Scheren moet met beleid!

Goed, sommige schapen, waaronder het merino schaap, moeten dus geschoren worden, want anders worden ze ziek en gaan ze dood. Maar dat scheren moet nog altijd wel met beleid gaan natuurlijk!

Dat betekend dus rustig, en met gebruik van de juiste tijd en middelen. Want een schaap kan bij het scheren natuurlijk gewond raken. Als het meer beweegt dan de scheerder verwacht waardoor de huid beschadigd raakt. En het is maar net hoe de boer hier mee om gaat om te kunnen bepalen of we het over diervriendelijke wol hebben of niet. En om dat te bepalen kan je gebruik maken van een keurmerk.

Het GOTS keurmerk

GOTS is zo’n keurmerk. GOTS staat voor Global Organic Textile Standard. Het is een keurmerk wat sinds 2006 bestaat en waarbij niet alleen naar de schaaphouder en scheerder gekeken wordt. Maar ook naar de productie van de wol in de keten daarna. Het is wol wat geproduceerd wordt met aandacht voor dieren, milieu en mens. Echte biologische wol dus!

Dit zijn de eisen waar je wol dan sowieso aan voldoet:

• de schapen worden gehouden volgens biologische standaarden, ze ondergaan geen mulesing of andere pijnlijke en dieronvriendelijke praktijken
• het scheren gaat op een ontspannen, diervriendelijke manier. Wonden worden behandeld met antibacteriële middelen en de schapen krijgen alleen antibiotica als dat niet anders kan.
• de productie van de wol is niet belastend voor het milieu. Er worden dus geen schadelijke chemicaliën gebruikt
• het energieverbruik tijdens het productieproces is beperkt en het afvalwater wordt professioneel gereinigd
• het garen is vrij van schadelijke stoffen. Ook bij het verven en kleuren van het garen worden geen schadelijke stoffen en chemicaliën gebruikt.
• arbeiders worden goed behandeld en kinderarbeid is sowieso verboden
• er wordt een minimumloon betaald en er geldt een maximum aantal werkuren per week

Conclusie over biologische wol

Dus, door het fokken van de mens moeten bepaalde schapen echt geschoren worden en is het van belang dat dat op een diervriendelijke manier gebeurd. En als je zeker wil weten dat je goede, diervriendelijke wol hebt kan je het beste zoeken naar wol dat het GOTS keurmerk heeft.

Zelf ben ik nu dus bezig om een wol wat GOTS gecertificeerd is uit te proberen. Welke dat is en hoe me dat bevalt ga ik op een later tijdstip nog over schrijven.